ដោយសារតែរដូវខ្យល់ត្រជាក់កំពុងតែចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាហេតុធ្វើឱ្យប្រជាជនខ្មែរគ្រប់វ័យ អាចកើតជំងឺផ្ដាសាយដែលនឹងបណ្ដាលឲ្យខាតបង់ថវិកា ប៉ះពាល់ដល់ការបំពេញការងារ និងការសិក្សាផ្សេងៗទៀតផង។ លើសពីនេះ អាចនាំឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតក្នុងករណីដែលបណ្ដែតបណ្ដោយក្នុងការព្យាបាល។ ដើម្បីឲ្យកាន់តែច្បាស់ លោក គង់ រ៉ាវន បានជួបសម្ភាសន៍ជាមួយលោក វេជ្ជបណ្ឌិត នី ចន្ទី ប្រធានផ្នែកជំងឺសួតនៃមន្ទីរពេទ្យព្រះកុសុមៈជុំវិញបញ្ហានេះ។
Sabay៖ តើអ្វីជាជំងឺផ្ដាសាយ និងមានរោគសញ្ញាយ៉ាងដូចម្ដេច លោកវេជ្ជបណ្ឌិត?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ ផ្ដាសាយគឺជាជំងឺម៉្យាងដែលកើតលើផ្លូវដង្ហើមខាងលើរបស់មនុស្ស ដែលចេញជារោគសញ្ញាក្ដៅ ក្អក ហៀរសំបោរ និងឈឺក្បាលជាដើម។
Sabay៖ តើផ្ដាសាយចែកចេញជាប៉ុន្មានប្រភេទ? អ្វីខ្លះ? និងលក្ខណៈបង្កខុសគ្នាយ៉ាងដូចម្ដេច?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ ផ្ដាសាយចែកជា២ប្រភេទគឺ ផ្ដាសាយធំ (លក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ) កើតចេញពីពពួកប្រភេទមេរោគវីរីស និងផ្ដាសាយតូច (ធម្មតា) មានលក្ខណៈស្រាលជាង ដែលបណ្ដាលមកពីការបម្រែបម្រួល អាកាសធាតុ និងជំងឺអាលាក់ស៊ី (សារជាតិប្រតិកម្មពីក្រៅប្រឆាំង នឹងសារជាតិខាងក្នុង) មួយចំនួន។ ប៉ុន្តែរោគសញ្ញានៃជំងឺផ្ដាសាយទាំងពីរប្រភេទខាងលើនេះ មានរោគសញ្ញាប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។
Sabay៖ មូលហេតុអ្វីបានជាកើតជំងឺផ្ដាសាយ?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ ជំងឺផ្ដាសាយ កើតជាពិសេសនៅលើផ្លូវដង្ហើមផ្នែកខាងលើរបស់មនុស្ស ដោយសារតែប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសក្ដៅហើយសើម ដែលប្រជាជនធ្លាប់តែស៊ាំនឹងអាកាសធាតុក្ដៅនោះ ហើយពេលមានការផ្លាស់ប្ដូរភ្លាមៗទៅជាត្រជាក់ដូច្នេះ នាំឱ្យកើតជំងឺនេះឡើង ដែលធ្វើឱ្យហើមនៅក្នុងរន្ធច្រមុះរបស់មនុស្ស។
Sabay៖ តើអាកាសធាតុត្រជាក់ពិតជាធ្វើឱ្យមនុស្សកើតជំងឺផ្ដាសាយញឹកញាប់ឬយ៉ាងណា?សូមពន្យល់។
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ ផ្ដាសាយមិនកើតតែក្នុងខែត្រជាក់នោះទេ គឺពីក្ដៅទៅត្រជាក់ឬពីត្រជាក់ទៅក្ដៅ ក៏អាចកើតដូចគ្នាដែរ។ សូមបញ្ជាក់ផងដែរជំងឺនេះ បណ្ដាប្រទេសដែលត្រជាក់គឺខ្លាចជំងឺនេះណាស់ ដោយឡែកប្រទេសកម្ពុជាយើងវិញប្រជាជនមួយចំនួនមិនសូវជាខ្វាយខ្វល់អ្វីប៉ុន្មានទេ តែធាតុពិតអាចជះឥទ្ធិពលដល់អាយុជីវិតបើមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ទេ។
Sabay៖ អត់ទោស! លោកវេជ្ជបណ្ឌិត តើការឆ្លងជំងឺផ្ដាសាយ ពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់មានកម្រិតប៉ុណ្ណាដែរ?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ សូមបញ្ជាក់ថា ផ្ដាសាយកើតមកពីអាលាក់ស៊ី គឺគ្មានការឆ្លងទេ អ្នកណាអ្នកកើត អ្នកនោះអ្នកផ្ទុក (ទោះបីនៅជាមួយគ្នាក៏ដោយ) រីឯផ្ដាសាយដែលកើតពីមេរោគប្រភេទវីរីសទើបឆ្លង។ តែកម្រិតនៃការឆ្លងនេះគឺអាស្រ័យលើលទ្ធភាពនៃការទប់ស្កាត់ពីភាគីរៀងៗខ្លួន បានន័យថា បើអ្នកត្រូវគេចម្លងមានសុខភាពល្អ ឬប្រឹងទប់ស្កាត់នោះនឹងឆាប់ជា តែបើគេមានសុខភាពខ្សោយហើយបណ្ដែតបណ្ដោយមិនព្រមព្យាបាលទេ ស្ថានភាពជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ និងអាចប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតទៀតផង។
Sabay៖ នៅពេលកំពុងកើតជំងឺនេះ តើគួរធ្វើវិធីសាមញ្ញបែបណាដើម្បីកុំឱ្យធ្ងន់ធ្ងរ?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ បាទ! ជាទូទៅយើងត្រូវសម្រាកឱ្យបានច្រើន ទទួលទានអាហារ ទឹកឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ និងងូតទឹកឱ្យបានញឹកញាប់ផងដែរ។ វិធីមួយទៀតនោះ ដូចជាយកក្រមាដែលជ្រលក់ទឹក (ធម្មតា ឬទឹកក្ដៅដែលមានកម្ដៅក្រោម១,៥អង្សាសេ នៃកម្ដៅក្នុងខ្លួនរបស់មនុស្ស ហាមយកទឹកត្រជាក់ ឬទឹកកកដាច់ខាត) រួចពូតឱ្យស្ងួតមកស្អំពីលើ។ ឯការស្អំនេះដែរ គឺមិនឱ្យលើសពីមួយនាទីទេ បើមិនដូច្នោះកម្ដៅអ្នកជំងឺនឹងកើនឡើងទៅវិញ។
Sabay៖ លោកគ្រូពេទ្យ! ចាស់ៗច្រើននិយាយថា ទាល់តែមុជទឹកក្ដៅទើបអាចកាត់បន្ថយជំងឺផ្ដាសាយបាន តើនេះជាការពិតឬយ៉ាងណា?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ បាទអត់ទេ។ ឱ្យតែមុជទឹកឲ្យបានច្រើនគឺប្រសើរហើយ ទាំងទឹកក្ដៅនិងត្រជាក់គឺគ្មានផលប៉ះពាល់អ្វីទេ ព្រោះថាបើយើងមុជទឹកបានកាន់តែច្រើននោះគឺកាន់តែជួយកាត់បន្ថយកម្ដៅនៅក្នុងខ្លួនអ្នកជំងឺ និងអាចកាត់បន្ថយស្ថានភាពជំងឺនេះផងដែរ។
Sabay៖ ចុះបើកើតជំងឺផ្ដាសាយហើយតែមិនព្រមព្យាបាលទេ(ដូចជាមិនលេបថ្នាំ មិនបានទទួលទានអាហារ និងសម្រាកឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទេ)តើអាចប្រឈមនឹងផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះទៅថ្ងៃក្រោយ?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ សំណួរល្អ! ទោះបីជាផ្ដាសាយជាជំងឺសាមញ្ញក៏ពិតមែន និងងាយស្រួលព្យាបាលក៏ដោយចំពោះផ្ដាសាយធំ គឺត្រូវលេបថ្នាំ និងរកគ្រូពេទ្យព្យាបាលជាបន្ទាន់។ ចំពោះផ្ដាសាយតូចដែលកើតលើអ្នកមានសុខភាពល្អ គឺគ្មានផលប៉ះពាល់អ្វីធ្ងន់ធ្ងរទេ ដោយឡែកអ្នកដែលមានសុខភាពទ្រុឌទ្រោម ទាំងក្មេង ទាំងចាស់ គឺមានផលប៉ះពាល់ទៅថ្ងៃក្រោយ នឹងអាចវិវត្តទៅជាជំងឺរលាកសួត រលាកខួរក្បាល និងរលាកស្រោមខួរ ព្រមទាំងបណ្ដាលឱ្យបាត់បង់ជីវិតក៏មាន។
Sabay៖ ធ្លាប់ឮថា ការគេងជាកត្តាសំខាន់បំផុតដើម្បីឱ្យផ្ដាសាយឆាប់ជា។ បើអីចឹង គេងប៉ុន្មានម៉ោងទើបល្អ?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ ពិតជាដូច្នោះហើយ ការគេងពិតជាកត្តាដ៏សំខាន់ក្នុងអំឡុងពេលកើតផ្ដាសាយ។ ឯការគេងនោះដែរ គឺត្រូវគេងឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ព្រោះថាបើគាត់គេងឆ្អែតគឺលែងងងុយគេងទៀតហើយ។ ជាទូទៅវ័យកាន់តែចាស់ការទទួលទានដំណេកកាន់តែថយ។ ចំពោះយុវជន គួរគេងឲ្យបានពី៧ទៅ៨ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយចាស់ៗវិញគួរតែគេងឲ្យបានយ៉ាងតិចពី៦ទៅ៧ម៉ោង។
Sabay៖ តើរបបអាហារអាចជាកត្តារួមចំណែកដ៏សំខាន់ ជួយព្យាបាលជំងឺនេះទេ? បើពិត គួរញាំអ្វីខ្លះ?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ អាហារដែលយើងគួរតែបរិភោគនៅពេលកើតជំងឺនេះ គឺមានដូចជា ជាតិសាច់ ជាតិបន្លែ និងជាតិវីតាមីនជាដើម។ ឯអាហារដែលគួរជៀសវាងនោះគឺអាហារមានជាតិខ្លាញ់ ជាតិហឹរ ជាតិផ្អាប់ (ប្រហុក ទឹកត្រីជាដើម) ប៉ុន្តែអាហារទាំងអស់ គ្មានអ្វីប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់សុខភាពទេ គ្រាន់តែក្រជាតែប៉ុណ្ណោះ។
Sabay៖ ដោយអាចប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតយ៉ាងដូច្នេះ តើយើងគួរមានវិធីទប់ស្កាត់និងកុំឱ្យឆ្លងជំងឺផ្ដាសាយយ៉ាងដូចម្ដេច?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ ដើម្បីជៀសវាងជំងឺនេះ ទាំងអ្នកឈឺទាំងអ្នកជា គួរពាក់ម៉ាសឱ្យបានជាប់លាប់ ពេលនៅក្បែរគ្នាឋិតក្នុងចម្ងាយជិតជាង១,៥ម៉ែត្រពីគ្នា ព្រោះយើងអត់អាចដឹងទេថា តើគេកើតជំងឺផ្ដាសាយប្រភេទណាទេ (ផ្តាសាយប្រភេទ អាលាក់ស៊ី ឬវីរីស)។ បើយើងមិនចង់ពាក់ម៉ាសទេ គួរតែនៅឱ្យឆ្ងាយពីអ្នកជំងឺយ៉ាងតិចលើសពី ១,៥ម៉ែត្រទើបជាការប្រសើរ។
Sabay៖ ចុងបញ្ចប់ តើលោកវេជ្ជបណ្ឌិតមានអ្វីចង់បន្ថែមទាក់ទងនឹងប្រធានបទនេះទេ?
វេជ្ជ. នី ចន្ទី៖ គ្រាន់តែចង់ផ្ដាំផ្ញើទៅមិត្តអ្នកអានថា ទោះបីជាផ្ដាសាយជាជំងឺមួយសាមញ្ញក៏ដោយ ក៏យើងត្រូវតែប្រយ័ត្នប្រយែង ហើយបើរោគសញ្ញានោះ មានអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ពិសេសទាក់ទងលើផ្លូវដង្ហើមនោះ ត្រូវរួសរាន់យកអ្នកជំងឺមកមន្ទីរពេទ្យដើម្បីធ្វើការវិនិច្ឆ័យភ្លាមៗ អំពីប្រភេទជំងឺ និងព្យាបាលជាបន្ទាន់ កុំព្យាយាមសាកល្បងព្យាបាលដោយខ្លួនឯង ព្រោះអាចប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិត។ ជាពិសេស ត្រូវលាងដៃនឹងសាប៊ូឱ្យបានត្រឹមត្រូ វជៀសវាងយកដៃមិនស្អាតប៉ះមាត់ ឬច្រមុះដែលអាចធ្វើឱ្យមេរោគទាំងអស់នោះឆ្លងចូលតាមផ្លូវដង្ហើមផងដែរ។ មួយវិញទៀត បើមានការប៉ះពាល់មាន់ឬបក្សីដែលឈឺ ឬស្លាប់ដោយជំងឺផ្ដាសាយ បន្ទាប់មកមានរោគសញ្ញានៃជំងឺផ្ដាសាយ សូមប្រញាប់ប្រញាល់ទៅកាន់មន្ទីរពេទ្យជាបន្ទាន់៕
